GAIA-X
Het Europese cloudinitiatief GAIA-X verdient een beter lot dan de wat overdreven kop ‘Eigen Europees cloudproject dreigt al voor start te stranden’ boven een recente FD-artikel doet vermoeden (FD, 18 november). Zeker, het artikel legt een aantal pijnpunten bloot. Maar dit eerste grote initiatief om de dominantie van Amerikaanse en Chinese IT-reuzen te beperken, verdient juist serieuze ondersteuning.
Europa, Nederland incluis, hinkt met haar IT-beleid op één been. We hebben een de facto standaard gerealiseerd voor de bescherming van vertrouwelijke gegevens: de Europese privacyrichtlijn GDPR, in Nederland bekend als Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Dat is echter vooral een juridisch construct, dat nog onvoldoende fysiek is vertaald in de IT-systemen en infrastructuur. Nu de regelgeving inmiddels van kracht is, ontdekken we dat we op allerlei punten vastlopen. Tijdelijke oplossingen en slimme constructies moeten helpen om onze bedrijfsprocessen werkbaar te houden binnen de nieuwe regelgeving.
Verloren terrein
Misschien hebben we onszelf in Europa onbedoeld verder op achterstand gezet ten opzichte van een selecte groep IT-reuzen, zoals Google, Microsoft, Amazon en Facebook. Het verloren terrein wordt tastbaar in de groeiende hoeveelheid vaak zeer vertrouwelijke (Europese) data, die op servers staan die direct of indirect worden gecontroleerd door deze partijen en waarop buitenlandse wetgeving (de Amerikaanse Cloud Act) toegang tot die data kan afdwingen.
De cloud wordt gedomineerd door niet-Europese partijen. Die controleren inmiddels 80% van deze sterk groeiende markt. Prima dat onze privacy en vertrouwelijke data door de GDPR worden beschermd, maar die regelgeving vergroot ons onvermogen om onze eigen data te beschermen, zolang we daar geen concrete fysieke vertaling aan toevoegen.
GAIA-X verdient als Europees initiatief beter. Zeker: het is een Europees initiatief met alle eigenheden die dat soort initiatieven heeft. Maar feit is dat grote Europese concerns en wetenschappelijke instellingen, niet alleen uit de IT maar ook uit andere sectoren, zich achter dit initiatief scharen. Ik beschouw het als een concrete stap om ons intellectueel eigendom niet alleen juridisch, maar ook technisch en organisatorisch te beschermen. Daarvoor is een eigen infrastructuur met onderlinge afspraken en standaarden nodig.
Doorzetten
Het is te eenvoudig om het al dan niet slagen van dit initiatief te laten domineren door voorspelbare belangentegenstellingen tussen landen als Duitsland en Frankrijk. Juist Nederland heeft op dit gebied veel te verliezen. Nederland heeft een goed ontwikkelde IT-industrie, bevindt zich op een belangrijk knooppunt van verbindingen en neemt internationaal in verschillende sectoren een vooraanstaande positie in.
Die positie is in veel gevallen mede afhankelijk van het intellectueel eigendom dat wij hebben opgebouwd. De data die daarvan de basis vormen, bevinden zich steeds vaker in IT-omgevingen die door de eerder genoemde wereldspelers worden beheerd. Als het er echt op aankomt storen die zich niet aan al die mooie regelgeving die we in Europa hebben bedacht. Daarom zullen we onze eigen IT-infrastructuur beter moeten organiseren en inrichten. Dat is één van de oogmerken van GAIA-X.
Als wij in Nederland beginnen met het gedachtegoed van GAIA-X eerst nationaal te vertalen, dan kunnen we onze positie in Europa versterken. Het is tekenend dat de overheid en veel organisaties naar de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) kijken voor een oplossing, nu het Privacy Shield (de Europese goedkeuring van databescherming in de VS) is weggevallen. Die oplossing gaat er niet komen, en zéker niet van de AP.
De oplossing ligt wel in betere samenwerking tussen de Nederlandse IT-industrie, kennisinstellingen, overheid en het bedrijfsleven. Het doel is daarbij de wet- en regelgeving voor opslag en verwerking van vertrouwelijke gegevens in de IT-infrastructuur te vertalen en de faciliteiten en capaciteiten op IT-gebied te bundelen en beter af te stemmen.
Zo kunnen we weer grip krijgen op onze eigen vertrouwelijke data. Parallel aan die ontwikkeling kunnen we ook meepraten over de uitbouw van GAIA-X. Zo bezien was het FD-artikel een nuttige wake-up call.
(c) H.Timmermans / 202001123
Tevens gepubliceerd in FD van 23 nov 2020